نظریه های ابن خلدون

مقدمه
عبدالرحمن بن محمدبن خلدون حضرمی ، فیلسوف و مورخ بزرگ اسلامی در سال ۷۳٢ هجری در تونس متولد شد . ادبیات و علوم عصر خویش را نزد پدرش و دیگر دانشمندان زمان خویش فرا گرفت و از آغاز جوانی بی آنکه دست از دامن دانش و پای از محضر دانشمندان بکشد به کارهای سیاسی پرداخت و وظایف کاتبی و حاجبی سفارت و وزارت را در دولت های مختلف آفریقیه و اندلس عهده دار شد و آنگاه که از کار سیاست دوری جست در سال ۷۸۴ عازم مصرگردید و از طرف سلطان مصر در سال ۷٨۶ هجری به مقام قاضی القضاتی مالکیان نائل آمد و در جامع الازهر به تدریس پرداخت . در سال ۷۹۶ برای ادای فریضه حج سفری به حجاز کرد و هنگام اقامت تیمور لنگ در شام با آن سلطان ملاقات نمود و مورد عنایت او واقع شد . مهمترین اثر وی کتاب العبر در هفت مجلد است که مقدمه آن بزرگترین شاهکار فلسفی و تاریخی عالم اسلام و نخستین تصنیف درعلم اجتماع و فلسفه تاریخ به شمار می رود . ابن خلدون به سال ۸۰۸ هجری در قاهره درگذشت .

ابن خلدون و تاریخ :
ابن خلدون تاریخ را « یک رشته مهم فلسفه» می داند و تاریخ نویسی را کاری بس دشوار می شمارد : « هدف واقعی تاریخ باید آن باشد که موقعیت اجتماعی انسان ، یعنی تمدنش را به ما بنمایاند . تاریخ باید پدیده های طبیعی هر جامعه بدوی و سپس پرورش افراد و تهذیب یافتن آداب و رفتار آن جامعه و ... برتری های گوناگونی که اقوام به دست می آورند و سبب روی کار آمدن امپراطوری ها و سلسله پادشاهان می شوند همچنین پیدایش انواع حرفه ها و مشاغل فکری و علوم و هنرها و بالاخره کلیه دگرگونی هایی که جریان امور طبیعی در ماهیت هر جامعه به وجود می آورد را در نظرمان روشن سازد . »

◄ عمران بدوی ، عمران حضری
مهمترین فرقی که ابن خلدون در بحث خود راجع به علم عمران قائل می شود ، فرق میان عمران بدوی و عمران حضری یا تمدن ( حضارت یا
شهرنشینی) است .

١– عمران بدوی در اصل یک راه و رسم زندگی یا طرز گذران زندگی و تحصیل معاش است . بشر تمام سعی خود را به کشت زمین و پرورش دام خواه در یک جا به طور ساکن یا ضمن بیابانگردی مصروف می دارد .

٢– از خصائص عمران بدوی سادگی نسبی در شئون گوناگون زندگی و تأمین ساده ترین و لازمترین نیازمندی هاست .

۳– اجتماعات متکی به خویش اند ، مواد غذایی ساده و بی هیچ یا اندکی دستکاری خورده می شوند .

۴– جامه از پوست حیوانات یا پارچه های دستباف فرآهم می گردد و آدمیان در غارها یا کلبه های ساده زندگی را به سر می برند و ابزارها و صنایعی جز ابتدایی ترین و ساده ترین آنها ندارند .

۵– هیچ شهر یا سازمان عام المنفعه ای وجود ندارد و صنایع مبتنی بر تجارب ناقص و غیر کافی هستند و هیچ علم عقلی مدون در آنجا نمی توان یافت .

۶– این زندگی ساده پاره ای محاسن جسمی و اخلاقی به بار آورده است . این افراد جسماً سالم و نیرومند هستند ، زیرا ساده ترین خوراک ها را می خوردند . در هوای آزاد زندگی می کنند و کارهای سخت جسمانی انجام می دهند . بایستی در مصائب و مشکلات ناشی از اوضاع و شرایط نامساعد محیط ایستادگی کنند و همواره هوشیار باشند چون مانند شهرنشینان نگهبان و دیوار و درب وپیکری ندارند که از آنان حراست کند .

۷– آنان بی پروا و دلیر هستند و مطمئن به خویشتن هستند .

٨– چون به فطرت آدمی نزدیکترند بیشتر آمادگی دارند که یک زندگی پرهیزگارانه را چنانچه به آنان آموخته شود در پیش گیرند .

٩– بر خلاف شهرنشینان ، بدویان به کارهای زشت و پلید زیاد آلوده نمی شوند . ممکن است به این نوع کارها مایل باشند ولی چون هرگز فرصت ارتکاب به آنها را نمی یابند فطرتاً پاک تر و نیکی پذیرترند و می مانند .

١۰– نقص بزرگ عمران بدوی این است که این نوع زندگی به پیدایش نهادهای سیاسی متشکلی منجر نمی گردد که برای به ثمر رسیدن کامل استعدادهای ذاتی بشر تلاش کند .

١١– اشتراک نسب ، اشتراک منافع و اشتراک تجارب زندگی و مرگ باعث رشد عاطفه عصبیت و تقویت آن در قبایل بدوی می شود .

١٢– مردم بدوی معمولاً جز با زور یا در اثر احتیاج یا امید به پاداش تسلیم دیگران نمی شوند ، درنتیجه نهادهای سیاسی این اجتماعات ساده ، در اصل مبتنی بر خویشاوندی و احترام به ریش سفیدان قوم و فرمانبرداری از آنهاست .

١۳– قبائل بدوی برای ارضای شهوت مال و قدرت خود به جنگ های کوچک بی پایان میان خود و همچنین اقوام متمدن همسایه خود بر می خیزند . که معمولاً بی نتیجه است و ثمره آن اتلاف نفوس و خواربار است .

١۴– تمدن نمی تواند بدون احترام به مراجع قدرت و دلبستگی به یک محل معین و رعایت حقوق دیگران وجود داشته باشد .

١۵– دین می تواند با تأثیرگذاردن بر عصبیت عمران بدوی نیرومندترین عامل در پیدایی تمدن باشد .

١۶– تمدن نیازمندی ها و خواهش هایی را سیراب می سازد که برای بقاء ضرورتی ندارند ولی در عین حال طبیعی و لازم هستند زیرا در نفس آدمی نهفته اند و در انتظار فرصت برای عرض وجود هستند .

١۷– شهر محلی است که در آن می توان این خواهش های غیر ضرور مانند : شهوت کسب قدرت ، عشق به تجمل و لذات جسمانی و میل به آسایش را اقناع کرد .

١٨– عصبیت و ایمان دینی نیروی لازم را برای ایجاد یا تسخیر شهرها فراهم می سازند .

١٩– عمران بدوی ناگزیر به سوی تمدن و ایجاد نهادهای متمدن سیاسی و اقتصادی و علمی که برای اقناع خواهش های درونی هستند تحول می یابد .

« شهر از دیدگاه ابن خلدون »

١– شهر برای اقناع میل بشر به تجمل و فراغت پدید می آید .

۲– صرف روی کار آمدن یک دولت نیرومند موجب تأسیس شهر میشود .

۳– تأسیس اولیه یک شهر مستلزم تشکیل دادن گروه انبوهی از آدمیان است که یا با پاداش یا به زور وادار به کار شوند و ضمن کار از آنان حمایت شود .

۴– سیرت شهر یعنی وسعت ، رونق ، جمعیت و حیطه تمدن آن بستگی به قدرت و وسعت دولتی دارد که آن را تأسیس می کند .

۵– اگر دولت نیرومند و دارای مستملکات پهناور باشد در آن صورت شهرهایی که تأسیس می کند بویژه پایتخت بسرعت روبه رشد و توسعه می گذارد و جمعیت آن رو به افزایش می رود .

۶– ابنیه و آثار یادگاری ساخته می شود و فعالیت های اقتصادی و نهادهای علمی آنها توسعه می یابد زیرا دولت پول آنرا دارد که خرج این توسعه کند و آن را تشویق نماید .

۷– شهرها نمودار دولتی هستند که آنها تأسیس یا تسخیر کرد .

٨– فرمانروایان نخست به زبان خود و دین شیوه زندگی را پی ریزی می کنند و محیطی از ایمنی و امید در انها به وجود می آورند و نفوس را تشویق به کار کردن و فعالیت و تولید کالای بیشتری می کنند .

٩– سپس رفته رفته فرمانروایان تازه ، تسلیم تجمل و آسایش می شوند که شهرها فرهم می سازند و بدینسان برده شهر و شیوه زندگی می شوند وقتی چنین می شود هم انحطاط دولت و هم انحطاط شهر آغاز می شود .

١٠– پس از تأسیس شهر یک رشته مناسبات تازه میان شهرنشینان و بادیه نشینان بوجود می آید .

١١– شهر احتیاج به خوارباری دارد که در روستای مجاور تولید می شود. بیابان نشینان و روستائیان نیز به هوس برخوردارشدن از وسایل راحتی که در شهر وجود دارند می اُفتند ، بنابراین دسترنج یا خدمات خود را در ازای این وسایل راحت عرضه می دارند . از راه تماس با شهر پاره ای از راه رسم زندگی شهری را می آموزند یا ناچار به پیروی از آن می شوند .

١٢– دولت متمدن نیز سعی می کند که بر قبائل بدوی ساکن مجاور شهر تسلط پیدا کند . زیرا هم نظارت بر آنان آسانتر است و هم اینکه به فراورده های کشاورزی آنان برای عرضه در شهر نیازمند است .

١٣– نشانه نخستین مرحله از زندگی شهری ، توسعه پر جنب و جوش ناشی از تأسیس یا احیای آن توسط فرمانروایان جدید است .

١۴– میل تازه واردان و افزایش تقاضا برای ابنیه عمومی دائمی و زیبا ، و اقامتگاه های خصوصی و اسباب تجمل موجب افزایش نرخ ها و دستمزدها و تخصص و توسعه فنون و مهارت های گوناگون می شود . دولت نیز به خود از این رشد بهره می برد و نیروی بیشتری بدست می آورد زیرا درآمد آن افزایش می یابد و این افزایش درآمد را می توان همراه با فنون و صنایع مردم شهرنشین ، صرف توسعه قلمرو خود کند .

١۵– تکامل بنیادهای اجتماعی و اقتصادی و دانش ها ثمره اصلاحات کُند و تدریجی است .

١۶– هر چه شهر رو به توسعه و رونق می نهد یک نظام اجتماعی جدید بوجود می آید که با عمران بدوی فرق اساسی دارد .

١۷– مهمترین خصیصه نظام اجتماعی جدید این است که قدرت و اهمیت عصبیت مبتنی بر خویشاوندی ، اشتراک ، تجارب زندگی و مرگ که در اجتماعات کوچک و به هم فشرده نسبتاً دور اُفتاده حکمفرما بود در نظام اجتماعی جدید به طور نسبی رو به انقراض است .

١٨– فرمانروا می کوشد تا از یاران پیشین خود که اغلب خویشاوندان همخون هستند بی نیاز شود و یک دستگاه دیوانی کارآمد را جایگزین آنها سازد که معلومات و تجربیات لازم برای اداره کردن سازمان های گوناگون را داشته باشند که نیاز یک دولت متمدن نیز همین می باشد .

١٩– خانواده ها هر یک در اقامتگاه منفردی زندگی می کنند و با یکدیگر بیگانه اند .

٢٠– طبقات اجتماعی گوناگونی که ساکنان شهر را تشکیل می دهند یعنی فرمانروایان ، دیوانیان ، صنعتگران ، سوداگران و دانشمندان به اقتضای منافع اقتصادی خود ( نه رشته های خویشاوندی ) وارد گروه بندی های اجتماع می شوند .

٢١– ساکنان شهر رفته رفته به ارضای خواهش های خود با زندگی تجملی خو می گیرند . اجناسی که سابقاً لازم شناخته نمی شدند اکنون از ضروریات می گردند . آنها که به مصرف این اجناس خو گرفته اند دیگر نمی توانند از آنها صرفنظر کنند ، ولو اینکه نرخ ها در نتیجه افزایش تقاضا و بالا رفتن مالیات ترقی کند و آنها دیگر توانایی خریدن این اجناس را نداشته باشند .
شهرنشینان دارایی خود را برای خریدن این اجناس به هدر می دهند و سرانجام دچار فقر می شوند ، طوری که خود متوجه آن نیستند . این ها غلام عادات خود شده اند .

٢٢– شهرنشینان همزمان با از دست دادن مال خود ، محاسن جسمانی و اخلاقی خود را نیز رفته رفته از دست می دهند و برای دفاع خود به دیوارهای شهر و سپاهیان مُزدور متکی می شوند . و به این توقع خو می گیرند که دیگران از آنان دفاع کنند و برای حفظ حقوق خود متوسل به دولت و محاکم قانونی می شوند .

۲٣– هرجه شهر توسعه می یابد ساکنان آن تنگتر به هم زندگی می کنند .

٢۴– غذاهایی می خورند که خواص آنها در اثر پختن یا چاشنی زدن ضعیف شده و با مزاج آنها همیشه سازگار نیست .

۲۵– مشاغل آنها از آنگونه نیست که بتوانند در هوای آزاد زندگی کنند و فرصت برای ورزش بدنی ندارند .

٢۶– فشار تلاش زندگی متمدن نیز بر ناتوانی تن هایشان می افزاید همه این چیزها شهرنشنیان را برای دچار شدن به بلا و بیماری آماده می سازد .

۲۷– زندگی در شهر ، ساکنانش را وادار می کند تا همه نیروهای خود را برای تهیه کالائی که به حکم عادت به آنان نیازمند شده اند به کار ببرند .
وقتی تهیه این کالاها برای آنان از راه های مشروع ناممکن می شود برای بدست آوردن آن به همه گونه کردار زشت دست می زنند .

۲۸– هوش خود را سخت به کا می اندازند تا راه های تازه ای برای دروغگویی ، قماربازی و غلطکاری و دزدی و گریز از کیفر پیدا کنند.
در حیله و نیرنگ چیره دست می شوند .

٢٩– شهوت تجمل پرستی آنان را به نابود کردن خودشان می کشاند .

٣٠– اوامر دینی تأثیر خود را از دست می دهند و حالت صوری و نمایشی به خود می گیرند .

٣١– زنا شیوع می یابد و موجب تباهی روابط طبیعی خانوادگی می شود .

٣۲– شهرنشینان از آدمیت خارج می شوند .

٣٣– فضایل اخلاقی و جسمانی و دینی که نشانه آدمیت است از میان می رود .

۳۴– نیروهایشان تلف می گردد و تن هایشان ناتوان و بد شکل می شود .

٣۵– نهایتاً مرحله تباهی و تجزیه شهر اجتناب ناپذیر است .

« زندگی اقتصادی»

١– از ویژگی های زندگی اقتصادی شهر تکامل تدریجی شیوه های تولید کالا و خدماتی است که مصرف و استفاده از آن ها فرهنگ متمدن را از فرهنگ بدوی متمایز می سازد .

۲– در جوامع بدوی تکاپوی اقتصادی با شیوه های تولید ابتدایی (دامپروری- شکار) می باشد .

۳– تکاپوی اقتصادی در جوامع بدوی برای رفع نیازهای اولیه و بقا می باشد .

۴– تکاپوی اقتصادی در جوامع متمدن برای ارضای خواهش های نفس انسانی به اجناس و خدمات تجملی است و شیوه تکاپوی آنها به کاربردن (پول ، داد و ستد صنعت ها و هنرهاست ) .

۵–دولت تقاضایی بوجود می آورد که باعث بالا رفتن نرخ اجناس و خدمات تجملی می شود .

۶– هنرها و مشاغل بر اثر افزایش جمعیت شهرها و بالا رفتن دستمزدها و سودها بی اندازه تخصصی می شوند .

۷– سیر صعودی نرخ ها و قیمت ها کلید افزایش تخصص و بهبود شیوهای تولید است .

۸– چون تقاضا برای نیازمندی های زندگی مانند خواربار نسبتاً ثابت می ماند تأثیر تقاضای جدید بیشتر در اجناس و خدمات تجملی است . درنتیجه ترقی قیمت اجناس و خدمات تجملی بر ترقی نرخ نیازمندی های اولیه زندگی بسیار فزونی دارد . این تفاوت قیمت کار انسان را از تولید نیازمندی های ابتدایی آزاد می سازند و موجب تمرکز بیشتری روی تولید اجناس برای مبادله و انجام دادن خدمات لازم برای مبادله کالا می شود یعنی: صنعت و بازرگانی .
۹– همچنان که قدرت دولت به اوج می رسد رونق اقتصادی نیز پا به پای آن اوج می گیرد .

١٠– رشد قدرت مطلق دولت سبب انحطاط رونق اقتصادی و بالنتیجه انحطاط شهر و دولت می شود . زیرا حفظ قدرت مطلق ، مانند استقرار آن بایستی از طریق صرف مدام پول برای دستگاهی صورت گیرد که به زندگی تجملی و افراط در پیروی از راه و رسم زندگی متمدن خو گرفته است .

در نتیجه لازم است مالیات را افزایش دهد تا جایی که سوداگران را از فعالیت اقتصادی دلسرد می کند و این به کاهش درآمد دولت منتهی می شود و به ناچار باید وسایل تازه ای برای افزایش درآمد خود ابداع کند . مانند: مالیات های جنسی ، بیگاری ، مصادره اموال و...

١١– از همه بدتر مداخله مستقیم دولت در امور اقتصادی از راه تجارت است . مداخله دولت در امور اقتصادی از راه تجارت بسیار زیانبار می باشد زیرا دولت با قوه قاهره خود و منابع مالی کلانی که دارد جریان عادی یک اقتصاد مبتنی بر رقابت را از میان می برد . یعنی تولید کنندگان را وادار می سازد که جنس را به قیمتی کمتر از نرخ جاری بازار به دولت بفروشند و خریداران را مجبور می کند که هر قیمتی که خودش تعیین می کند بابت آن جنس بپردازند . از این راه بسیاری از بازرگانان سرمایه خود را از دست می دهند و گروهی نیز از کار اقتصادی دست می کشند .
نتیجه این کار نقصان فاحشی در جمع مالیات ها یعنی منبع اصلی درآمد دولت می شود . دولت دیگر نمی تواند بدهی های خود یا هزینه دستگاه دولتی را بپردازد و چون دولت که به تنهایی بزرگ ترین مصرف کننده است دچار ورشکستگی مالی می گردد .
در این حال صنایع رو به انحطاط می نهند و تا جایی که فعالیت اقتصادی محدود به تولید نیازمندی های اولیه زندگی می شود .
روبنای اجتماعی ویران شده و افراد بار دیگر می جنگند . منتها این جنگیدن به امیدهایی که سابقاً در سر می پروراندند متفاوت است . اکنون به انگیزه ترس از گرسنگی ، برای قُوت لایموت می جنگند و مانند بشر آغازین که به همین انگیزه می جنگیدند و این ددمنشی انسان را نشان می دهند و به زندگی ددان باز می گردند .

« دولت »
یک دولت متمدن از راه تأسیس یا تسخیر شهرها به دست یک قوم بدوی به وجود می آید که با رشته های عصبیت و دین به هم پیوند یافته و هدفشان ارضای خواهش های طبیعی نفسانی و به کار انداختن نیروهای نهفته و به کمال رساندن حیاتی است که در عمران بدوی آغاز شده است .

١– همینکه یک دولت متمدن به وجود آمد از قانون طبیعی و ضروری رشد ، بلوغ و انقراض پیروی می کند .

۲– هر دولتی پنج مرحله متمایز را سپری می کند ، از آغاز حیاتش تا زمان انحطاط :

مرحله نخست :
به قول ابن خلدون دوران « ظفر » است . که دوران تشکیل دولت است .
و این دوره مبتنی بر عصبیت و پیوندهای خویشاوندی و دینی برای حفظ دولت تازه تأسیس ضروری است .

مرحله دوم :
فرمانروا سعی می کند قدرت را در انحصار خود در بیاورد و با نابود کردن کسانی که در قدرت سهیم اند شهوت کسب قدرت خود را ارضا می کند و سربازان مزدور و وفادار به شخص خود را استخدام و از آنها بهره می گیرد .

سومین مرحله :
همین که شهوت سلطان به کسب قدرت مطلق با تمرکز امور دردست او اقناع گردید او شروع به اِعمال قدرت خویش برای اقناع شهوات دیگر خود می کند و به اصطلاح « شروع به جمع آوری میوه های قدرت می کند » . بدینسان در این مرحله تجمل و فراغت فرا می رسد .
سعی خود را به سامان بخشیدن به امور مالی دولت و افزایش درآمد خود مصروف می دارد ، مبالغ هنگفتی را صرف ساختن ابنیه عمومی و زیبا کردن شهر می کند . دوران رونق اقتصادی فرا می رسد . ( این دوران ، دوران استراحت و تن آسایی است که در آن آدم ها از آسایش ها و لذت های جهان برخوردار می شوند ) .

چهارمین مرحله :
مرحله ی چهارم ، دوران خرسندی است که هم رعایا و هم فرمانروا خرسندند .
زندگی تجملی در این دوران به اوج خود می رسد و حاکمان و افراد جدید تصور می کنند همیشه این زندگی تجملی وجود دارد و به آن عادت می کنند و کاملاً متکی به چیزهایی می شوند که به آنان خو و عادت گرفته اند و در برابر عواملی که موجب اختلال در کامیابی ایشان شود درمانده و ناتوان هستند .

مرحله پنجم :
دولت رو به انحطاط و اضمحلال می نهد و به مرحله « اسراف » و تبذیر می رسد . دولت به سن پیری رسیده و به یک مرگ تدریجی یا ناگهانی محکوم است . در این مرحله عادت به تن آسایی و ضعف جسمانی و فساد اخلاقی در دولت ریشه دوانیده است . دولت محکوم به زوال و نابودی است

نان

تاریخچه نان
نان یکی از قدیمی ترین غذاهایی است که بشر آنرا تهیه نموده است و تاریخچه آن به اواخر عصر حجر بر می گردد. آن زمان بود که برای اولین بار، دانه غلات را با آب مخلوط کرده و سپس خمیر به دست آمده را می پختند . در دوران یونان باستان، تهیه نان یکی از مهمترین قسمت های آشپزی محسوب می شد که البته چون در مراسم مذهبی استفاده می گردید، از اهمیت مذهبی هم برخوردار بود. اولین کوره بسته برای پخت غذاها از جمله نان را هم به احتمال زیاد یونانی ها ساختند.
نان به عنوان یک کالای ضروری و قوت روزانه مصرفی مردم مورد توجه بسیار زیادی است که از این رو بحث تولید و توزیع آن هم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در تاریخ اروپا، حداقل از قرن 1000 قبل میلاد مسیح، نان به عنوان غذای اصلی به چشم می خورد.
از سال 1912بود که نان های ورقه شده تهیه شد. ابتدا هیچ کس از این دسته نان ها استقبال نمی کرد چون تصور افراد این بود که نان ورقه شده، زود بیات می شود. اما از سال 1928 میلادی، نان ها را برش زده و سپس بسته بندی می نمودند. از آن زمان، این ابتکار مورد استقبال مردم قرار گرفت. نان‌های مسطح، فوق‌العاده ابتدایی هستند. بشر وقتی خواست نان تهیه کند به روش مسطح آن را تولید کرد.
سالیان سال، مردم ثروتمند از نان های سفید و مردم فقیر از نان های تیره استفاده می کردند. در قدیم نان سفید، نانی مرغوب محسوب می شد و چون گران تر بود، تنها ثروتمندان قادر به خرید آن بودند. اما از قرن بیستم، این تصور عوض شد. چون از نظر علمی مشخص گردید که نان های تیره حاوی مواد مغذی هستند و ارزش غذایی بیشتری دارند اما در عین حال، نان های سفید هنوز بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. ارزش غذایی نانی که در قدیم در ایران پخت می‌شد با بهترین نان‌های کنونی اروپایی برابری می‌کند چون آن زمان از آرد سبوس دار و ترش برای تهیه خمیر استفاده می‌شود ولی مایه خمیر که امروزه از آن استفاده می‌شود از نظر بهداشتی بسیار مشکل‌ساز است.

- تعریف نان
نان در سراسر دنیا، یک غذای اصلی محسوب می شود و طبق تعریف نان به آن دسته از غذاها اطلاق می شود که از خمیر نمودن ماده اصلی آرد و مایه خمیر و ترکیب آنها با آب یا
سرخ کردن خمیری که متشکل از آرد و آب است، تهیه می شود.
در بیشتر خمیرها نمک هم لازم است و معمولاً از یک ماده برای ور آمدن خمیر نان استفاده می کنند.
تولید گندم که اخیرا در کشور ما به خودکفایی رسیده است ، حمل آن و تبدیل آن به آرد، توزیع آرد و مواد اولیه دیگر و پخت نان، مختصری از مراحلی است که برای رسیدن نان به مردم انجام می‌پذیرد.
در تهیه نان به غیر از نمک، مخمر، روغن، آب، برخی ادویه جات و گاهی از انواع غلات استفاده می کنند و انواع بسیار متفاوتی نان را عرضه می نمایند.
معمولاً از آرد گندم خمیری تهیه می کنند که به کمک خمیر مایه، ور می آید و حجمش زیاد می شود و در نهایت درون تنور یا فر آن را می پزند. میزان گلوتن آرد گندم بسیار زیاد است که سبب حالت اسفنجی و تردی نان می شود.
اما گاهی آرد گندم سیاه، جو، ذرت و جو دوسر هم یا به تنهایی یا مخلوط با آرد گندم در تهیه نان به کار می روند.
- انواع نان
نانها انواع مختلفی دارند که بر اساس آداب اقوام و ملل مختلف متفاوتند و هریک به تناسب و فراخور اقلیم مردم منطقه طبخ می‌شوند. به عنوان نمونه در مناطق سردسیر در ترکیب خمیر نان از چاشنی‌های گرم نظیر زنجبیل و یا حتی فلفل استفاده می‌شود. همچنین در مناطق استوایی در ترکیب آرد و یا خمیر نان از خرما استفاده می‌گردد. به طور کلی پنج نوع نان در کشور ما تولید می‌شود؛ نان‌های حجیم که تولیدشان بسیار محدود است، بربری که نیمه‌حجیم است . لواش، تافتون و سنگک که در دسته نان‌های مسطح جای می‌گیرند. تفاوت های چشمگیری در طرز تهیه نان در نقاط مختلف دنیا وجود دارد. در ایران، جدا از تهیه نان های فانتزی که طرز تهیه آنها از خارج آمده، انواع سنتی نان از جمله نان لواش، سنگک، بربری، تافتون پخت می شود که هر کدام طرز تهیه ویژه خود را دارند.
در کشورهای خارجی معمولاً از نان هایی که بافت صافی داشته و به صورت برش های نازک بسته بندی شده اند استفاده می کنند. این نان ها به نان تست «toast» معروفند.
در تهیه انواع ساندویچ معمولاً از گروه دیگری از نان ها تحت نام باگت«baguette» استفاده می شود. این نان ها ضخیم هستند و داخل شان فضای آزادی وجود دارد که مواد داخل ساندویچ را در این قسمت جا می دهند. نانواها بعضا از کنجد، هم برای تزئین و هم برای طعم دادن به انواع نان استفاده می کنند.
1) نان سفید: نانی است که از آرد سفید تهیه شده؛ یعنی آردی که در تهیه آن فقط دانه غلات استفاده می شود.
2) نان قهوه ای: نانی است که در تهیه آرد آن، دانه و 10 درصد پوسته دانه (سبوس) به کار رفته است.
3) نان کامل: نانی است که در تهیه آرد آن، دانه کامل گندم (دانه به همراه سبوس) به کار رفته است.
4) نان جوانه گندم: نانی است که به آرد آن، پودر جوانه گندم اضافه نموده اند.
5) نان غلات: نانی قهوه ای است که به آن، دیگر انواع غلات را به صورت دانه کامل (پوسته به همراه دانه) اضافه نموده اند.
6) نان تابون: نانی است مانند نان ساج که آن را نیز چادرنشینان می‌پزند ولی در تنورهای زیرزمینی.
7) نان لواش: نان نازک تردی است به قطر سه میلیمتر که از خمیر فطیر یا خمیر «کم در آمده» پخته می‌شود. این نان را نان تنوری یا نان تافتون هم می‌گویند. نانی که از همان خمیر ساخته شده ولی بسیار نازک باشد، نان خانگی می‌نامند که پس از پخت بسیار نازک است.
8) نان سنگک: نانی است نرم تر از لواش با کلفتی ۹ میلیمتر، که در شهرهای بزرگ متداول است و خمیر آن ورآمده است. نان سنگک را نان خمیری نیز می‌نامند.
9) نان بربری: نانی است قدری سفت تر با ضخامت ۸/۱ سانتیمتر که مانند نان سنگگ خمیر آن ورآمده‌است. این نان در واقع به نام عشایر بربر است که یکی از شاهان قاجار در سده گذشته در جنوب تهران اسکان داد.
10) نان روغنی: یا نان خشک (خشکه) از خمیر فطیر درست شده ولی روغن گوسفند هم به آن اضافه کرده‌اند. پس از پخت، خشک و ترد و مثل بیسکویت می‌شود. نان روغنی یا معمولی است که اغلب به آن کنجد می‌زنند، و یا شیرین است که در خمیر آن شیره انگور یا شکر می افزایند.
11) نان شیرمال (نان دشتری): نانی است ظریف و زیبا مانند کیک که در روزهای عید می خورند.
12) نان گُلاج (غلاج): که مانند نان بربری است ولی کلفتی آن در حدود ۴ سانتیمتر است و در مازندران و گرگان متداول است.
- نان از دیدگاه شرعی و مذهبی:
در روایات دینی موارد زیادی مبنی بر احترام و حرمت نان مشاهده می گردد از جمله پیامبرگرامی اسلام (ص) فرموده اند : نان را گرامی دارید زیرا خداوند آن را از برکات آسمانی فرو فرستاده و از برکات زمین بیرون آورده است . در روایت دیگری گفته شده شی ء یا چیزی را روی نان قرار ندهید به این مفهوم که ما حق نداریم سر سفره مثلا بشقاب یا لیوانی را روی نان قرار دهیم زیرا این عمل نوعی بی احترامی به نان است . البته دستورات فوق از قدیم الایام د رجامعه ما معمول و مرسوم بوده به طوری که موارد زیادی رامشاهده می کنیم که پیرمردان و پیرزنان مسلمان د رصورتی که تکه نانی درمعبر عمومی افتاده باشد بر می دارند و در محل مناسبی جای می دهند ، یا اینکه از ریختن ضایعات نان در سطل زباله خودداری می کنند .
مسلما چنانچه به جایگاه شرعی و مذهبی نان در جامعه بی توجهی و بی احترامی شود کفران این نعمت الهی که قوت و رزق عمومی محسوب می شود خشم و غضب خداوند متعال را دنبال خواهد داشت .
- نان از دیدگاه اجتماعی و اقتصادی
از بین رفتن انگیزه برای انتخاب و یا حفظ شغل نانوایی ، موجب خالی شدن این حرفه از ذوق و سلیقه گردیده است. لذا مشاهده می کنیم که کارگر نانوا مثل شاطرهای قدیم حال و حوصله و انگیزه لازم را ندارد که ساعت دو یا سه صبح خواب شیرین خود را ترک کند و در کارگاه نانوایی خمیر تهیه کند . از این جهت حدود نیم ساعت قبل از بازکردن کارگاه و بعضا بعد از تشکیل صف مشتری آرد و آب را وارد دستگاه خمیرگیر می کند و به جای عمل آوردن خمیر که یک اقدام کاملا ضروری است، به جوش شیرین پناه می برد و نان غیربهداشتی وباکیفیت پایین تحویل مشتری می دهد.
در جامعه کنونی ما گرچه روش تولید نان تغییر پیدا کرده و با تولید انبوه نان صفهای طویل مشتریان کمتر شده ولی متاسفانه این تغییر فن آوری یک تغییر منفی هم همراه داشته که همان افت شدید کیفیت نان است .
خلاصه مطلب اینکه فن آوری جدید تهیه نان ، تنور گلی قدیمی را به ماشینهای مدرن نانوایی و هیزم و نفت سیاه را به استفاده از گاز و نیروی برق و قدحهای سفالی قدیمی را به ماشینهای خمیرگیرتبدیل کرده است . ولی این فن آوری جدید با مزایای فوق الذکر موجب گردیده همه ساله طبق آمار و ارقام موجود چند میلیارد دلار بودجه ارزی کشوراسلامی ما به ضایعات نان تبدیل و دور ریخته شود . این در شرایطی است که مردم کشور ما نزدیک به 70%کالری مورد نیاز و قسمتی از پروتئین روزانه خود را ازنان و سایر مواد غذایی که از گندم و آرد تهیه می شود تامین می نمایند و مصرف سرانه نان حدود 160 کیلوگرم محاسبه شده است . متاسفانه تعلل یا بی توجهی مسئولان به موضوع تامین کیفیت بهداشتی و مناسب نان موجب گردیده به دلایل مختلف حدود 3/1 نان تولیدی کشور به صورت ضایعات درآید به طوری که در حال حاضر ضایعات نان به صورت یکی ازمصادیق بزرگ و برجسته کفران نعمت و اسراف و تبذیر در آمده مضافا اینکه از جنبه خسارتهای اقتصادی باید گفت هزینه 3/1 نان تولیدی که به صورت ضایعات در می آید معادل میزان ارزی است که دولت همه ساله برای واردات گندم می پردازد .
میزان ضایعات نان به دلیل کیفیت نامناسب در کل کشور سالیانه دو میلیون تن است . به هر حال طبق آمار و ارقام موجود ضایعات نان در کشور ما رقمی بسیار بالا را به خود اختصاص داده است و نمایانگراز بین رفتن منابع عظیم آب وخاک و نیروی انسانی و گندم و بودجه ارزی مملکت است.
- نان از دیدگاه بهداشتی :
باید گفت زمانی می توانیم مدعی تامین بهداشت کارگاههای نانوایی باشیم که علاوه بر اقداماتی مثل بهسازی کف و بدنه و تامین آب و فاضلاب بهداشتی این کارگاهها، از کارگران نانوا مراقبتهای بهداشتی فردی را رعایت کنیم و علاوه بر آن کیفیت نان تولیدی ، این رزق الهی و عمومی و ماده غذایی حیاتبخش و پرمصرف بیشتر مردم ، بویژه قشر کم درآمد را از شرایط بهداشتی مطلوب یا نسبتا مطلوبی برخوردار نماییم .
گرچه فن آوری جدید تهیه نان موجب افت شدید کیفیت نان گردیده است ولی از نظرضوابط بهداشت جرفه ای این تحول مثبت را هم به وجود آورده که با انجام دادن عملیات خمیرگیری در دستگاه خمیرگیر از اتلاف بیهوده انرژی کارگر د رعملیات خمیر گیری با دست جلوگیری نموده است . مضافا اینکه تغییر روش تولید نان در کارگاههای نانوایی موجود که با تنور و فر دوار کار می کنند به دلیل اینکه گرما از طریق هدایت و تشعشع به خمیر منتقل می شود شعله را محصور می نماید و چشم کارگر نانوا(شاطر)ازشعله مادون قرمز تنور محفوظ می ماند . نهایتا موجب پیشگیری از بروز بیماری شغلی آب مروارید می گردد. ضمنا گرمای بیش از حد مجاز محیط کار و تعرق زیاد به ویژه کارگر شاطر در فصل تابستان و ایستادن ممتد کارگران نانوا موجب بروز بیماریهای شغلی واریس پا و یا ناراحتی ستون مهره ای می گردد . گرچه اگر مساحت مناسب و بهسازی کف و بدنه و سقف و داشتن کمد لباس مناسب و امکانات شستشوی دستها و نظافت فردی و عمومی کارگاه نانوایی و معاینات کوتاه مدت وسالم بودن کارگران نانوا ازنظر بیماری واگیر و انبار نگهداری آرد و غیره از ضوابط بهداشتی یک کارگاه نانوایی را مورد بررسی قرار دهیم ، به این موضوع اذعان خواهیم کرد که اصلاح کیفیت نان از طریق توجه به مراحل چهار گانه تهیه نان از قبیل تهیه خمیر ، تخمیر، تقسیم خمیر، و فرم دهی و پخت مناسب د ر مقایسه با رعایت بعضی از ضوابط بهداشت محیط کار مثل کاشیکاری نانوایی تا زیر سقف از اولویت و اهمیت بیشتری برخوردار است .
به طور کلی برای تهیه نان مرغوب و بهداشتی باید در مرحله اول گندم مرغوب و ترکیب کامل آرد مورد توجه قرار گیرد زیرا دانه گندم از سه قسمت لایه خارجی ( سبوس) جوانه(دارای ذرات چربی) و بخش مرکزی(حاوی نشاسته و پروتئین ) تشکیل شده است و نوع آرد تحویلی به نانوایی ها به نوع گندم بستگی دارد. اصولا آرد قوی آردی است که گندم آن از نوع سخت باشد، یعنی نسبت پروتئین به نشاسته در آرد آن بیشتر از آرد گندم نرم است و آرد ضعیف آردی است که گندم آن از نوع نرم تهیه شده باشد؛ یعنی نسبت پروتئین به نشاسته در آردکمتر از آرد گندم سخت است و معمولا از این نوع آرد برای تهیه کیک و شیرینی استفاده می شود .
برای تهیه نان مرغوب و بهداشتی باید حتی المقدور از آرد کامل یعنی آردی که سبوس و جوانه آن جدا نشده استفاده کرد؛ زیرا با جدا کردن سوبس و جوانه ارزش غذایی آرد و در نتیجه ارزش غذایی نان تولیدی به شدت کاهش می یابد . البته رنگ آرد کامل کمی تیره تر از آرد ناقص است ولی د رعوض پروتئین و نمکهای کلسیم و آهن و الیاف خود را حفظ می کند به طوری که پروتئین نان(گلوتن) موجب ایجاد چسبندگی در نان می گردد.
لازم به توضیح است آردهای ضعیف به دلیل کمی پروتئین و نداشتن چسبندگی لازم قوام شکننده داشته لذا کارگر نانوا برای جبران این ضعف نمک بیشتری به خمیر اضافه می نماید که موجب شوری نان می شود، فشار خود را بالا می برد و مشکلات زیادی برای مصرف کنندگان مبتلا به بیماریهای قلبی و عروقی ایجاد می کند .
- گندم
پایین بودن کیفیت گندم و آرد مصرفی و عدم رعایت شرایط صحیح پخت در تهیه نان مهم‌ترین عوامل به‌وجود آورنده ضایعات نان است. در کشور ما سه منطقه گرمسیر، سردسیر و معتدل حاشیه دریای خزر وجود دارد که گندم درو شده از هر منطقه‌ای کیفیت خاص خودش را دارد. بهترین گندم از نظر کیفیت در منطقه معتدل حاشیه دریای خزر تهیه می‌شود و بقیه مناطق دارای گندم ضعیف تا متوسط هستند. اگر گندم ضعیف تا متوسط را در تهیه نان به کار ببریم مسلما آرد ضعیف و درنهایت نان بی‌کیفیت با ضایعات بالا را خواهیم داشت که متاسفانه در بیشتر مناطق کشور از همین گندم ضعیف نان تهیه می‌شود. می‌بایست گندم غنی و خوب حاشیه دریای خزر با سایر گندم‌های مناطق مختلف با هم مخلوط شوند تا کیفیت گندم به عنوان ماده اولیه در تهیه نان بالا رود. نکته دیگری که حائز اهمیت است این است که گندم تازه‌برداشت شده، مناسب تبدیل شدن به آرد نیست، گلوتن که پروتئین گندم است هنگامی که آرد با آب مخلوط شود و تشکیل خمیر می‌دهد، حالت الاستیسیته به آن می‌دهد و درصورتی که گندم بلافاصله بعد از برداشت تبدیل به آرد شود چون فعل و انفعالات مربوط در آن رخ نداده است مقدار مناسب گلوتن در آن آرد وجود نخواهد داشت و نانی که از این خمیر تهیه می‌شود خاصیت الاستیسیته کمتری دارد و بی‌کیفیت است. در بررسی‌های به عمل آمده تعداد 254 نمونه از ارقام مختلف گندم تولیدی در 51 مرکز تحقیقاتی و 156 نمونه گندم از مناطق گرم، سرد و معتدل حاشیه دریای خزر از نظر خواص کیفی و ارزش نانوایی مانند وزن هزار دانه، درصد رطوبت، سختی دارند، درصد پروتئین و درصد گلوتن مورد ارزیابی قرار گرفت. طبق تحقیقات بعمل آمده در محل تولید، تحویل سیلوها، مراکز خرید و آزمایشگاه‌ها به وسیله دستگاه پرتابل zelter zx – 50 با پرتو دهی اشعه ایکس به گندم‌ها طبق روش‌های استاندارد بین‌المللی (I.C.C) کیفیت انواع گندم‌ها در ایران تعیین شد و مشخص گردید که تقریبا 40 درصد گندم‌های ایران از لحاظ کیفی متوسط و 30 درصد ضعیف و 30 درصد قوی هستند. هم‌چنین مشخص شد معدل درصد پروتئین در کل ایران 8/10 درصد و درصد گلوتن 28 % است. برخی صفات کیفی گندم نان را با استفاده از روش‌های استاندارد بین‌المللی تعیین کرده‌اند، به عنوان مثال وزن ندارد لذا وزن هزاردانه می‌بایستی از این مقدار بیشتر باشد تا آرد خوبی داشته باشیم.
مورد دیگر وزن هکتولیتر است که حداقل 76 کیلوگرم باید باشد چون اگر کمتر از این مقدار باشد گندم‌ها لاغر و چروکیده هستند. هم‌چنین گندم نباید آفت‌زده باشد، آفتی وجود دارد به نام سن که وقتی نیش می‌زند گلوتن گندم که حالت الاستیسیته را موجب می‌شود، به حالت آبکی و مایع تبدیل می‌شود که سبب ریختن و ضایع شدن خمیر هنگام پخت می‌شود. در همین هنگام است که نانوا به خاطر اینکه گلوتن حالت خود را حفظ کند به آن نمک می‌زند و موجب شوری و بی‌کیفیتی نان می‌شود. به طور کلی درصد سن‌زدگی گندم نباید از دو درصد تجاوز کند. از لحاظ پروتئین، برای نان‌های مختلف درصد پروتئین فرق می‌کند ولی عموما نباید از11 درصد کمتر باشد. گلوتن مرطوب که حالت الاستیسیته دارد نباید از 27 درصد کمتر باشد. عدد زلنی نیز ( رسوب یا کیفیت پروتئین) از 30 درصد کمتر نباشد. فعالیت‌های ـ آمیلاز باید در حد مطلوب بوده و اگر این فعالیت کم باشد نشاسته تجزیه نمی‌شود و نان حالت استخوان پیدا می‌کند مثل اتفاقی که بعد از سرد شدن نان بربری رخ می‌دهد و سخت می‌شود. ما باید فاکتور ـ آمیلاز را به‌خصوص در نان‌های حجیم و نان بربری که نانی نیمه‌حجیم است، رعایت کنیم تا نان آن حالت‌ نرمی و حجیم را از دست ندهد. خصوصیات رئولوژیکی هم وجود دارد که با « فارینوگراف» اندازه‌گیری می‌شود و منحنی مربوط باید خصوصیات استاندارد را داشته باشد. مثلا عدد والوریمتری آن نباید از 49 کمتر باشد. مراعات این موارد است که ما می‌گوییم باید صورت بگیرد تا گندم ما و آرد ما و درنهایت نان ما باکیفیت شود و ضایعات کاهش یابد. این موارد تخصصی هستند و انتظار نیست که هرکارگاه نانوایی یک فارینوگراف داشته باشد، آرد باید توسط کارخانه‌های آردسازی «ساخته و کنترل» شود. این کارخانجات موظف هستند که این دستگاه‌ها را داشته باشند و کیفیت گندم و آرد را بررسی کنند و آرد ساخته شده را با استاندارد معین برای نان‌های مشخص برای استفاده از کارگاه‌های نانوایی ارسال کنند.
- آرد نانوایی
به منظور تولید آرد استاندارد و با کیفیت ثابت در تمام ایام سال برای تهیه نان‌های مختلف در کشور باید وضعیت خواص کیفی و ارزش نانوایی گندم‌های تولیدی قبل از ذخیره‌سازی بررسی و سپس براساس میزان کیفیت طبقه‌بندی و نگهداری و با توجه به نوع نان، گندم‌های مختلف از نظر کیفیت به نسبت‌های مشخص مخلوط و آرد استاندارد با کیفیت و فرمول ثابت تولید شود. با توجه به اینکه کیفیت و کمیت آرد گندمهای وارداتی و گندمهای داخلی با یکدیگر متفاوت است باید با مخلوط کردن مناسب آرد گندم خارجی و داخلی به گونه ای آرد را به دست نانوا رساندکه از نظرخصوصیات پخت یکدیگر راتقویت و خواص گلوتن ضعیف را با آردی که گلوتن قوی دارد مخلوط کنیم بدیهی است مشکل ضعیف بودن آرد و استفاده از نمک اضافی و عدم تخمیر تا حدود زیادی حل خواهد شد . لازم به توضیح است اغلب نانوایان موضوع ضعیف بودن آرد تحویلی را در تمام فصول سال مطرح مینمایند در صورتی که این مشکل در چند ماه از سال به دلیل تحویل ندادن گندم به سیلو و مخلوط نکردن گندم خارجی و داخلی به وجود می آید.
تشکیل کلاسهای آموزشی کاربردی برای کارگران و دست اندرکاران کارگاههای نانوایی که در تهیه خمیر و پخت نان دخالت دارند و ایجاد مهارت تهیه نان مرغوب و بهداشتی در آنها ضروری بنظر می رسد.
اگر چه پژوهشکده غله ونان سازمان غله کشور آزمایشهای معینی بر روی گندم و آرد انجام می دهد ولی دقت و بررسی بیشتر روی گندمهای وارداتی قبل از خرید واجرای کامل استانداردهای مربوطه و نیز رعایت دقیق موازین بهداشتی د رنگهداری گندم در کشتی و سیلوهای نگهداری آرد و گندم از جمله جلوگیری از رشد میکروارگانیسمها مثل قارچهای کپکی الزامی است .
- خمیر نان
خمیر به کلیه ی موادی گفته می شود که از مخلوط نمودن آرد تهیه شده از انواع غلات با آب، کره، شیر و تخم مرغ تهیه می شوند. معمولاً این مواد را خوب ورز می دهند و سپس در تهیه ی انواع نان، کیک، کلوچه، تارت، پای و... از آن استفاده می کنند.
یک خمیر خوب باید سبک و پوک بوده و در عین حال، بتواند وزن مواد احتمالی که قرار است داخلش قرار گیرند را تحمل کند. اضافه نمودن ماده ای جهت عمل آوردن خمیر، باعث تردی و پوکی محصول نهایی می شود. البته در برخی کشورها مثل هند، برای تهیه ی نان بسیار سریع عمل می کنند. آنها برای درست کردن نان های تخت، از جمله نان روتی، نان لواش و نان تورتیلا، خمیر را به سرعت تهیه می کنند و بدون این که مهلت دهند تا خمیر ور بیاید، آن را می پزند. نان های نام برده شده امروزه در بسیاری از نقاط دنیا تهیه می شوند.
از خمیرهای ور آمده هم در سراسر دنیا برای تهیه ی انواع نان و شیرینی استفاده می شود. از انواع آرد مثل آرد گندم، آرد ذرت و آرد برنج برای تهیه ی این خمیرها استفاده می کنند.
در نان‌های اولیه تخمیری صورت نمی‌گرفت، انسان بعدا متوجه شد که اگر خمیرمایه یا خمیر ترش به نان اضافه شود کیفیت و طعم نان بهتر می‌شود، این مهم در زمان مصر قدیم اتفاق افتاد که آشپز فرعون که نان را فتیر درست می‌کرد، یک روز فراموش کرد آن‌را به موقع پخت کند، خمیر همانطور مانده بود و پس از مدتی ترشید و آنگاه که او از آن خمیر ترشیده نان تهیه کرد و با ترس و لرز از عقوبت فرعون به خاطر تهیه نان ترشیده نان را به پیشگاه او برد، فرعون و مهمانانش از طعم و مزه این نان خوششان آمد و از آن موقع بود که متوجه شدند اگر به نان، خمیر مایه یا خمیر ترش اضافه شود طعم و مزه آن اصلاح می‌شود.خمیر خوب باید صاف و یک دست بوده و حباب های بزرگ آزمایش‌های مربوط به هوا داخل آن وجود نداشته باشد. چون وجود حباب های بزرگ موقع پخت خمیر، بافت محصول نهایی را خراب می کنند. به خاطر داشته باشید که پخت خمیر برای مدت طولانی، سبب تشکیل زنجیره های گلوتن شده و محصول نهایی را سفت می کند. بنابراین تهیه ی خمیر و پخت آن، خود هنری است که به آسانی به دست نمی آید. معمولاً خمیر را باید تا حدی پخت که محصول به دست آمده به راحتی قابل خوردن باشد.
- ضایعات نان
برای کاستن از ضایعات نان، کنار گذاشتن تدریجی نان‌های سنتی و مسطح و آوردن نان‌های حجیم به سفره های مردم امری ضروری به نظر می رسد.
افت وزنی نان‌های مسطح در هنگام پخت زیاد است، همین‌طور نان‌های مسطح با فن‌آوری پیشرفته سازگاری ندارند و به علت اینکه خمیرشان کم‌رطوبت است و بیش از حد آب از دست می‌دهد و در هنگام وارد شدن به تنور نیز میزان رطوبت به حداکثر خود می‌رسد، سریع‌تر بیات می‌شوند و درصد ضایعات بالا می‌رود اما نان‌های حجیم (اروپایی) دارای فرمی هستند که رطوبت نان حفظ می‌شود لذا بیاتی به تاخیر می‌افتد و ضایعات کاهش می‌یابد. طبق تحقیقاتی انجام شده در نان لواش بعد از اینکه پخت صورت می‌گیرد 32 درصد از وزن اولیه کاهش می‌یابد اما در نان حجیم این میزان تنها 16 درصد است و این برتری نان حجیم را نسبت به نان مسطح نشان می‌دهد.
امروزه در کشورهای پیشرفته با به‌کارگیری ماشین‌آلات مجهز، مواد اولیه استاندارد در شرایط کاملا بهداشتی و با استفاده از فناوری و دانش فنی پیشرفته مبتنی بر نتایج تحقیقات علمی، انواع نان موردنیاز جامعه، با کیفیت بسیار بالا، ارزش غذایی مطلوب و موردپسند مردم تولید می‌شود و از طریق شبکه‌های توزیع و مجهز در فاصله زمانی کوتاه و به موقع به دست مصرف‌کننده می‌رسد. در این کشورها صنعت تولید نان یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های صنعتی به شمار رفته و با توجه به سودآوری و اقتصادی بودن آن، انگیزه برای سرمایه‌گذاری و رقابت در جهت ارتقای کیفیت و ثابت نگهداشتن قیمت نان وجود دارد. با وجود اینکه در این کشورها مشکلی به نام مشکل نان وجود ندارد از تحقیقات بر این صنعت غافل نبوده و مراکز تحقیقاتی بزرگ و متعدد در زمینه‌های مختلف اعم از مواد اولیه، فرآیند تولید، ماشین‌آلات، تنوع، کیفیت و نحوه توزیع به‌طور مستمر فعالیت می‌کنند و برای بالا بردن کیفیت نان، بهره‌وری بیشتر از مواد اولیه، ماشین‌آلات و نیروی انسانی تلاش بی‌وقفه‌ای را به عمل می‌آورند. با توجه به اینکه ایران از لحاظ مصرف سرانه نان یکی از پرمصرف‌ترین کشورهاست متاسفانه به علل گوناگونی برای تولید این کالای اساسی به طور صحیح چاره اندیشی نشده است.
پایین بودن کیفیت ماده اولیه (گندم و آرد)، عدم دقت در فرمولاسیون آرد و خمیرترش، استفاده از جوش‌شیرین، کم‌تجربه بودن پرسنل تهیه‌کننده نان، عدم رعایت شرایط صحیح پخت، رعایت نکردن زمان لازم جهت درآمدن خمیر، رعایت نکردن حرارت مطلوب، رعایت نکردن یکنواختی خمیر در مورد نان‌های مسطح که معمولا وسط آن می‌سوزد و گوشه‌های آن خمیر باقی می‌ماند و نازک بودن و مسطح بودن نان‌های سنتی ایران بخشی از عوامل بی‌کیفیت بودن نان و ضایعات بالای این محصول است. به نظر می رسد علت اصلی این مسائل، نداشتن متولی مشخص، متخصص، آگاه، دلسوز و با تجربه است که بتواند با احساس مسئولیت و با اشراف کامل به کلیه جوانب در زمینه‌های مختلف برای رفع مشکلات اقدام نماید، می‌باشد. مسئولان و دست‌اندرکاران ما می‌بایست تولید و عرضه نان در کشور به شیوه فعلی را که بسیار ابتدایی، غیراصولی، غیراقتصادی و غیرعلمی و فنی است، به تدریج متوقف کرده و با مطالعات و بررسی‌های لازم و با تغییر الگوی تولید و مصرف، نان را به صورت حجیم، صنعتی، بهداشتی و مرغوب در سطح انبوه با طراحی شبکه‌های توزیع سریع و بدون ضایعات تولید کنند.
- نگهداری نان
1- چیدن نان های داغ بر روی هم، کپک زدگی را تسریع، فساد زدگی را تسهیل و ضایعات نان را تشدید می کند.
2- قبل از سرد شدن کامل نان ها، آنها را نباید دسته کرد. نان سرد شده را نیز بایستی در پلاستیک در بسته گذاشت.
3- حرارت نان باعث کپک زدگی زودرس آن می گردد. از دسته کردن نان داغ می باید جداً پرهیزنمود.
4- نان خوب مستلزم داشتن آرد با کیفیت، نانوای خوب و نگهداری صحیح است.
5- همان گونه که بعضی از برنج ها پخت خوبی ندارند، آرد نامرغوب نیز پخت خوبی نخواهد داشت.
6- دادن نان کپک زده به گاوها مضر و سرطان زا است. در ضمن موجب آلوده شدن شیر آنها می شود.
7- در ایجاد ضایعات نان، مردم 20 درصد، نانوایان 30 درصد و آرد مصرفی 50 درصد تاثیر گذارند.
8- خرید نان مازاد بر نیاز روزانه، یکی از علل افزایش ضایعات نان است. بایستی از خرید نان اضافی خودداری نمود.
9- از خوردن نان سبوس دار در وعده های غذای خود غافل نشوید؛ مصرف نان سبوس دار در هر وعده ی غذایی 30 تا 40 درصد خطر ابتلا به بیماری های قلبی و گوارشی را کاهش می دهد.
10- خوردن نان سبوس دار مانع از جذب سریع قند و چربی در خون می گردد.
11- نان های تیره (حاوی سبوس بیشتر) ارزش غذایی بالاتری نسبت به نان های سفید و روشن دارند.
12- قرار دادن نان در یخچال، بیات شدن نان را تسریع می نماید.
13- انباشته شدن نان داغ قبل از سرد شدن، باعث تغییر حالت ظاهری، بیات شدگی زودرس، تسریع در کپک زدگی، تشدید ضایعات و ایجاد بیماری گوارشی می گردد.
14- قبل از سرد شدن کامل، نباید نان را دسته کرد. نان سرد شده را نیز باید در سفره در بسته نگهداری نمود.
15- هنگام خرید نان حتماً یک سفره ی پارچه ای یا پلاستیکی به همراه داشت.
16- نانی که پس از سرد شدن با سفره حمل و نگهداری شود، مطبوع تر و ماندگارتر خواهد بود.
17- هر چه سبوس آرد بیشتر، ارزش غذایی آن نیز افزون تر و هرچه سبوس آرد کمتر، ارزش غذایی آن نیز کمتر و کیفیت نان نیز پایین تر خواهد بود.
18- بین حرارت، رطوبت و کپک زدگی رابطه ی مستقیم وجود دارد؛ در نتیجه نان هایی که به صورت داغ بر روی هم دسته شوند، محیط مناسبی را برای فساد میکروبی و کپک زدگی فراهم می سازد.
19- آرد حاصل از گندم تازه و نارس، باعث تولید نان های سفت و بدهضم خواهد شد.
20- نان خوب نانی است که آرد آن خوب، خمیر آن تخمیر شده، نانوایش ماهر و مصرف کننده ی آن واقف به اصول نگهداری صحیح باشد.

مبلمان شهری در یک نگاه

مبلمان شهری دریک نگاه :

طراحی مناسب و به کارگیری مبلمان شهری متناسب با محیط در بخش هایی از شهر که به آنها فضاهای شهری می گوییم - فضاهایی همچون پارک‌ها، برخی میادین، پیاده‌روها، مراکز تجاری - تأثیر زیادی در کیفیت زندگی شهری بر جای می‌گذارد.
عناصری از مبلمان شهری تأثیری اساسی در مناسب‌سازی فضاهای شهری دارند.
نیمکت در مبلمان شهریابتدایی‌ترین روش برای احساس آرامش و راحتی در پارک‌ها، استفاده از نیمکت است. این نیمکت‌ها باید به شکلی قرار بگیرند که دسترسی به آنها آسان و راحت باشد و در سراسر پارک و به تعداد زیاد موجود باشند. صندلی‌ها باید روبه‌روی مناظر زیبا قرار بگیرند اما در در مسیر رفت و آمد افراد نباشند.
نیمکت‌های مراکز عمومی شهر را نیز می‌توان برای آسایش و راحتی شهروندان، نزدیک مراکز ویژه‌ای مانند ایستگاه‌ها،‌کیوسک‌ها، باجه‌های تلفن، سطل‌های زباله و شیرهای آب قرار داد. مهم‌ترین محل برای قرار گرفتن نیمکت‌ها در سطح شهر، مراکزی است که مردم در آنجا زیاد رفت و آمد می کنند؛ به ویژه مکان‌هایی که برای استراحت و تفریح مردم در نظر گرفته شده است.

فضای باز زیبا و مناسب عمومی به شهروندان این امکان را می‌دهد که در کنار یکدیگر از طبیعت اطراف لذت ببرند و با داشتن مکانی مناسب برای نشستن، احساس رضایت آنها چندین برابر شود. افراد مختلف، انواع متفاوتی از نیمکت‌های پارک یا فضاهای سبز را می‌پسندند که این سلایق متفاوت، چگونگی طراحی نیمکت‌های پارک را تعیین می‌کند و به نوع طراحی آن‌‌ها تغییراتی می‌دهد.
برای نمونه، جوانان بیشتر روی قسمت بالای نیمکت یعنی تکیه‌گاه آن می‌نشینند تا روی خود نیمکت و این مورد باید در طراحی نیمکت‌های پارک یا فضاهای باز شهری مورد توجه قرار گیرد. همچنین نیمکت‌هایی که به این مراکز اختصاص می‌یابد، باید از استحکام بیشتری در ناحیه پایه‌ها برخوردار باشد.
همچنین برای افراد مسن، نیمکت‌های دارای پشتی یا تکیه‌گاه ، راحت‌تر از نوع بدون تکیه‌گاه آن است، در حالی که در مورد سایر افراد، صندلی‌های بدون پشتی این امکان را فراهم می‌کند که در دو طرف نیمکت بنشینند.
ایستگاه‌های اتوبوس وجود یک ایستگاه اتوبوس مناسب، برای تمام سیستم‌های حمل و نقل درون شهری، امری واجب و ضروری است، اما میزان مناسب بودن این ایستگاه‌ها، بستگی به نظر شهروندانی ‌دارد که از آن استفاده می‌کنند.
از دید مدیران شهری که مسؤولیت رسیدگی به این موارد را بر عهده دارند، یک ایستگاه مناسب، ایستگاهی است که به مراقبت و نگهداری کمتری احتیاج دارد اما ‌از دید شهروندان، یک ایستگاه خوب، محیط دید بالایی دارد و امکان سوار شدن راحت به اتوبوس را فراهم می‌کند.
مکان های بدون سایه‌بان، مکان‌های تجاری پر رفت و آمد، مکان‌هایی که آمد و شد افراد سالمند در آنجا بیشتر است و مکان‌هایی که در آن آب و هوا اعتدال مناسبی نداشته باشد، برای رفاه شهروندان نیازمند به نصب ایستگاه‌های درون‌شهری است.
بهترین مکان برای قرار گرفتن ایستگاه‌های اتوبوس،‌ نزدیک به مغازه‌ها و تقاطع‌ها است که در این صورت، باید سه متر عقب‌تر از مسیر عبور و مرور قرار گیرد تا موجب بروز ترافیک و مزاحمت برای افراد پیاده نشود. چنانچه ایستگاه از تقاطع دور باشد، سایه‌بان ایستگاه باید 2 متر از پیاده‌رو عقب‌تر قرار گیرد تا برای ایستادن اتوبوس مشکلی ایجاد نشود.
میدان دید مناسب، مردم را قادر می‌سازد که آمدن اتوبوس را ببینند. ایستگاه‌هایی که از نظر طراحی ضعیف هستند به سبکی طراحی شده‌اند که برای دیدن رفت و آمد اتوبوس، باید ایستگاه را ترک کرد و لب پیاده‌رو رفت.
مردم به اطلاعاتی در مورد زمان ورود و خروج اتوبوس به ایستگاه نیاز دارند. وجود تابلوهای اطلاع‌رسانی در ایستگاه‌ها، برای شهروندان و توریست‌ها بسیار جالب و مفید است؛ به ویژه در بسیاری از مراکز شهری که افراد، به امنیت بیشتری نسبت به دیگر مراکز احتیاج دارند، مراکزی مانند پارک‌ها، مراکز خرید و دیگر مکان های عمومی، باید از تعداد بیشتری چراغ روشنایی استفاده شود.
در ایستگاه‌هایی که چراغ‌های روشن دارند، شهروندان هنگام انتظار کشیدن، بیشتر احساس امنیت و آرامش می‌کنند. وجود چراغ‌ در کنار درهای ورودی ساختمان‌های مسکونی نیز برای رفت و آمد افراد مهم است. حتی هنگام تعطیل بودن مراکز نیز وجود چراغ از اهمیت بسزایی برخوردار است.
ظروف زباله ظروف زباله‌ای که در سطح شهر قرار می‌گیرد به مصارف مختلفی اختصاص دارد. سطل‌های زباله‌ای که در سطح شهر قرار می‌گیرد، باید به آسانی قابل دسترس، به تعداد زیاد و بی نیاز از محافظت باشد.
یکی از اشتباهات مهم در شهرسازی این است که سطل‌های زباله را در جایی قرار می‌دهند که بتوان به راحتی آنها را خالی کرد، نه این‌که به راحتی برای شهروندان قابل دسترسی باشد. نتیجه این کار، خیابان های پر از زباله و سطل‌های خالی است، زیرا مردم وقت خود را برای یافتن سطل زباله صرف نمی‌کنند.
برای تعیین اینکه سطل زباله در چه جاهایی باید قرار بگیرد، مواردی را باید در نظر داشت؛ مانند نوع مبلمان شهری در خیابان و نوع و موقعیت طبقات اول ساختمان‌هایی از قبیل فروشگاه‌ها و رستوران‌ها. همچنین باید نوع و میزان زباله‌های این مراکز نیز با سطل‌های گذاشته شده متناسب باشد.
بهترین مکان برای گذاشتن سطل‌های زباله، مکان‌های تجاری و پررفت و آمد در حاشیه پیاده‌روها، نزدیک به اغذیه‌ فروشی‌ها و کنار صندلی‌های ایستگاه‌ها است.
برخی موارد را نیز در طراحی سطل‌های زباله باید در نظر داشت، مانند تفاوت در طراحی سطل‌های زباله با توجه به نوع زباله، داشتن دریچه برای دور نگاه داشتن از خطر واژگونی و نفوذ حیوانات به آن و در نظر گرفتن اندازه سطل به تناسب میزان استفاده و استحکام آن.
این موارد نیز در طراحی سطل‌‌های زباله باید در نظر گرفته شود: استقامت و دوام، موارد ضد حریق، رنگ، مقاومت در برابر آلودگی، لعاب داشتن سطل که شامل رنگی می‌شود که به راحتی ورقه نشود، استفاده از پلاستیک‌های مقاوم و ورقه‌های استیل گالوانیزه.
معیارهای رنگ‌آمیزی مبلمان شهری تقسیمات منطقه‌ای، عناصر مختلف شهری، معماری و بافت منطقه‌ای، از معیارهای اصلی رنگ‌آمیزی مبلمان شهری محسوب می‌شوند. در تقسیمات منطقه‌ای، عناصری مانند ویژگی‌های منطقه به لحاظ اقلیمی و آب و هوایی، ویژگی‌های فرهنگی، مبلمان، علائم هدایتی، کیوسک‌ها، جدول‌ها، نرده‌ها و پل‌های عابر، مورد توجه قرار می‌گیرد.
همچنین نوع رنگ بر پایه پژوهش‌های رنگ از منظر روان‌شناسی شهری، پژوهش‌های روانکاوانه هر منطقه و طبقه‌بندی نیازهای رنگی بر اساس فرهنگ هر منطقه، رنگ فضای سبز و رنگ‌بندی گل‌آرایی ، هارمونی رنگ‌های طبیعی فضای سبز با رنگ حصارها و عناصر جنبی موجود در فضا و معماری، پژوهش‌های تکنولوژیک و شیمیایی رنگ و مصالح ماندگار و سازگار با شرایط محل و شرایط اقلیمی آن، تعیین می‌شود. همچنین کارشناسان به لحاظ شرایط اقلیمی، فصل‌های تابستان و بهار را برای این کار پیشنهاد می‌کنند.
تهران از جمله شهرهایی است که به لحاظ بصری و منظر عمومی، دارای اغتشاشات و بی‌نظمی‌های فراوانی است و با کمی دقت می‌توان وجود این بی‌نظمی‌ها را در تمام نقاط و سیمای شهر احساس کرد.
کارشناسان، وجود رنگ مناسب در یک محیط شلوغ با مبلمان فرسوده و بی‌روح مانند تهران را برای ایجاد نشاط و آرامش در شهروندان ضروری می‌دانند و همچنین این عنصر را عاملی برای کمتر به نظر رسیدن این خرابی‌‌‌ها و فرسودگی‌‌ها به شمار می‌آورند.کیفیت رنگ‌آمیزیبا توجه به شواهد و مدارک موجود، موضوع رنگ در تهران هیچگاه ـ چه در گذشته و چه در حال حاضرـ به شکل تخصصی دنبال نشده و کیفیت کاربرد رنگ در شهر از سوی اغلب کارشناسان ضعیف ارزیابی می‌شود. به گفته کارشناسان رنگ‌های استفاده شده در تهران از نوع رنگ‌های روغنی است و به ندرت از رنگ‌های ماشینی استفاده می‌شود.

بلوتوث

لوگوی رسمی استاندارد ارتباطی بلوتوث

در سال 1998 ، اریکسون یک موافقت نامه با IBM ، اینتل ،نوکیا ، 3com ، توشیبا و مایکروسافت امضا کرد که بر پایه این موافقت نامه و گروه Bluetooth Special Interest Group را به وجود آورد. هدف این گروه نظارت بر پیشرفت بلوتوث و عمومی ساختن آن بود. و پس از آن شرکتهای تری کام، Lucent، موتورولا و بیش از 2000 کمپانی دیگر به این سازمان پیوستند.
فرایند صدور جواز و گواهینامه: قبل از اینکه یک کارخانه بتواند محصولی که از تکنولوژی بی سیم Bluetooth استفاده می کند وارد بازار کند باید جواز آن را از دو جهت دریافت کند. ابتدا محصول مورد نظر استانداردهایی لازم دارد که بتواند با دستگاههای دیگر که دارای تکنولوژی بی سیم Bluetooth هستند ارتباط برقرار کند. دیگر اینکه باید مجوزهای لازم برای این سیستم چه در کشور سازنده و چه در کشوری که محصول به فروش می رود مجوزهای قانونی آنها را دریافت کند"

اصلاح الگوی مصرف چراوچگونه؟

اصلاح الگوی مصرف چراوچگونه؟
اصلاح الگوی مصرف که به معنی نهادینه کردن روش صحیح استفاده از منابع کشور و استفاده کارآمد از عوامل تولید  کار و سرمایه است ، سبب ارتقای شاخص های زندگی و کاهش هزینه ها شده و زمینه ای برای گسترش عدالت است .
آمار و اطلاعات نشان  میدهد که در کشور ما در همه زمینه های مصرف دچار افراط  هستیم و متوسط هزینه های ما از کشورهای همچون هندوستان ، پاکستان و حتی کشورهای غربی بالاتر است و این مساله را در انرژی، مواد غذایی و دیگر زمینه ها شاهد هستیم .
بر حسب بررسی میدانی که در تهران و بعضی از مراکز استانها شده است گفته میشود که 33 درصد نان ضایعات است یک سوم همه نانی که در این شهرها تولید میشوددور ریخته میشود در مورد آب بررسی هایی که کرده‌اند در مصرف خانگی حدود 22 % است .


ایران در مقایسه با میانگین جهانی چهار تا پنج برابر ، بیشتر سوخت مصرف میکند . به گفته معاون وزیر بازرگانی سرانه مصرف نان در ایران حدود 160 کیلو گرم در سال است که نسبت به کشورهای اروپایی بیش از دو تا سه برابر است . مصرف آب در ایران 70% بیشتر از الگوی جهانی است ایران نوزدهمین کشور پر مصرف برق در دنیاست ایران در رتبه سوم جهان در خصوص مصرف گاز قراردارد . بر اساس گزارشات صندوق بین المللی پول ایران دومین کشور جهان از نظر پرداخت یارانه انرژی با 37 میلیارد دلار میباشد .
متاسفانه بالاترین مصرف کننده انرژی در جهان هستیم به طور که در زمینه های انرژی حدود 17 برابر کشور ژاپن 8/5 برابر اروپا و 2/5 برابر کشور چین مصرف کننده هستیم ،همچنین به لحاظ مصرف آب و برق نیز در زمره پر مصرف ترین کشور ها می باشیم . تصویب لایحه هدفمند کردن یارانه و اجرای آن به صورت منطقی میتواند هم در جهت ارتقای بهره وری ، اصلاح الگوی مصرف و تحقق شعار سال 1388 باشد . اصلاح الگوی مصرف دردوسطح" تولیدکالا " و"مصرف کالا "قابل بررسی است در سطح تولید کالا که از مرحله تبدیل مواد خام تا انتقال و توزیع به مصرف کننده را شامل می‌شود نیاز است که سازندگان و تولید کنندگان هر دو بخش دولتی و خصوصی بر رعایت ضوابط زیست محیطی ، فن‌آموزی تولید و کالاهای خود را با استانداردهای جهانی و حتی الامکان مناسب با اقلیم هر منطقه مطابق کنند .
اگر بتوانیم آگاهی و سطح فرهنگ عام را افزایش دهیم قادر خواهیم بود هم بهره وری تولید را افزایش داده و هم از مصرف گرایی جلوگیری کرده و لاجرم از اتلاف منابع ممانعت به عمل آورده و همین امر ، منابع رابه حد وفور برای گسترش ظرفیت های تولیدی در اختیار خواهد گذاشت . در این میان هر اندازه توزیع ثروت و درآمد در دورن جامعه نامتوازن باشد روحیه مصرف گرایی رواج و گسترش سریع تری در دورن جامعه خواند داشت ، به علاوه منبع کسب درآمد ، عامل اساسی برای روحیه مصرف گرایی خواهد بود ، بدین صورت درآمد کلانی که از طریق کسب رانت های مختلف حاصل شده باشد به خاطر این که از طریق تولید حاصل نمی‌شود ، روحیه مصرف گرایی را نیز سریع تر رواج میدهد .
بنابراین هر گاه دگرگونی های اقتصاد ی، حقوقی ، اجتماعی کمتر باشد امکان ایجاد این رانت کمتر بوده و در نتیجه کسب ثروت های بی حساب و باد آورده مشکل تر شده و لاجرم از تجملات و لوکس گرایی کاسته خواهد شد .
متاسفانه در شرایط فعلی بخش عمده ای از وابستگی کشور به واردات در نتیجه اسراف و مصرف گرایی است واین خود دلیلی بر ضرورت اصلاح الگوی مصرف در کشور و ساماندهی در تئوری‌های دانشگاهی و اقتصاد کشور است ، در غیر این صورت با مصرف لجام گسیخته مواجه خواهیم شد .
اصلاح الگوی مصرف نیازمند فرهنگ سازی پایدار است و این خود نیازمند راهکارهایی است تا همه افراد جامعه الزام رفتارهای اصلاح مصرف را احساس کنند و به تدریج این اصلاح نهادینه شده و به یک رفتار پایدار و نهایتاً به یک فرهنگ در تمامی عرصه های مصرف تبدیل شود .
در سطح مصرف کالا باید با فرهنگ سازی نحوه مصرف بهینه خصوصاً آب ، برق و گاز که تهیه آنها برای مصرف کننده سهل الوصول‌تر است آموزش ، از طریق مدارس ، تولید کنندگان ، وزارت نیرو و شرکت گاز بسیار موثرتر باشد . همچنین مردم ایران به علت پیوند با دین و مظاهر مقدس دینی به خوبی سنت های نهادینه شده را می پذیرند و بدان ارج می نهند لذا می‌توان در بخش آموزش از تعالیم و آموزه های دینی که بر صرفه جوئی تاکید دارند نیز بیشتر بهره برد و چه زیبا و زیبنده است این دعای دلنشین امام زین العابدین ( ع ) در صحیفه سجادیه ، ((اللهم صل علی محمد و آل محمد و احجبنی عن اسرف و الازدیاد و قومنی بالبذل و اقتصاد و علمنی حسن التقدیر و اقبضنی بلطفک عن التبذیر و اجرمن اسباب الحلال رزقی))پروردگارا بر محمد و آل محمد درود بفرست و مرا از اسراف و زیاده روی بازدار و به بخشش ومیانه روی استواری عطا فرما ،بیاموز که اندازه نگاه دارم و به لطف خود مرا از تبذیر نگاه دار واز راه حلال روزی مرا مقرر فرما .
اصولاً مصرف اجتماعی ، ارتباطی مستقیم با بینش افراد نسبت به مال و درآمد خود دارد ، فرد ممکن است دو گونه تصور از مال و دارایی خود داشته باشد .
1 – دارایی خود را فقط محصول تلاش خود برشمرد و طبیعی است ، این شخص اعتقادی به مصرف اجتماعی نخواهد داشت .
2 - خدا را مالک حقیقی و خود را مالک در طول مالکیت خداوندی بداند طبیعی است این شخص برای اموال خود حساب دیگری باز می‌کند و اموال خود را فقط برای نیاز خود نمی‌خواهد بلکه در آن حقوقی برای دیگران می‌بیند، طرز تلقی افراد از زندگی مادی و اعتقادی و با بی‌اعتقادی به زندگی اخروی تاثیر بسزایی در میزان مصرف اجتماعی دارد .